De Leekster Tak als prijs of onderscheiding

IJsvereniging Leek heeft zich altijd ingezet voor het in stand houden van de traditie om een Leekster Tak te halen in Leek. Er werden sinds de oprichting van IJsvereniging Leek in 1871 door de ijsvereniging kortebaan wedstrijden uitgeschreven en daar werd aan de winnaars naast een geldbedrag ook een zilveren Leekster Tak uitgereikt.
Na de wedstrijd gingen de betalende bezoekers dan vaak met de winnaars en winnaressen in een grote stoet van de ijsbaan naar een café in Leek of Nietap. Dit alles onder begeleiding van fanfarekorps ’t Leekster Bloempje. In de plaatselijke horeca werden dan de prijzen uitgereikt.

Een organisatie die ook veel heeft gedaan voor het in stand houden van de traditie om een Leekstert  Tak te halen was de Vereniging voor Vreemdelingenverkeer (VVV) Gemeente Leek en Omstreken. Deze vereniging was opgericht in 1909 en stelde zich ten doel om het toerisme (vreemdelingenverkeer) naar Leek te bevorderen. Net als bij IJsvereniging Leek zaten de notabelen van Leek en Nietap in het bestuur van de VVV. De beide verenigingen organiseerden dan ook vaak samen schaatswedstijden waarbij de VVV meestal de financiële ondersteuning verstrekte.

In 1913 kreeg de VVV het verzoek om Leekster Takken te sturen naar een tentoonstelling voor sport en toerisme in Den Haag. In de notulen van de bestuursvergadering van de VVV werd dit verzoek besproken: “Leek zal hier wereldberoemd door worden!”
Er werden voor deze tentoonstelling ongeveer 500 papieren Leekster Takken gemaakt door de weduwes Veenstra en Van der Heide. De Leekster Tak maaksters kregen hiervoor 20 cent per tak van het tentoonstellingscomité.

De VVV in Leek zag al vrij snel na de oprichting in 1909 een groot commercieel succes in de Leekster Tak en zo werd de naam Leekster Tak steeds meer gebruikt voor allerlei andere zaken die niet direct iets met de ijssport te maken hadden. De VVV heeft veel gouden en zilveren Leekster Takken beschikbaar gesteld. Vooral bij sportwedstrijden in Leek, bij welke sport dan ook, werden Leekster Takken als prijs uitgereikt. Dit waren overigens niet alleen Leekster Takken in de vorm van hulstbladeren met bessen maar ook vaak eikenbladeren met eikels.

In 1915 werd er door de VVV, los van IJsvereniging Leek, een perceel weiland gehuurd in de buurt van het huidige Vredewoldplantsoen. Daar werd een paardenrenbaan voor harddraverijen aangelegd en werden jaarlijks korte- en langebaanwedstrijden gehouden. Afgewisseld met een springconcours, een jachtrit en een keuring voor tuigpaarden. De winnaars ontvingen naast een geldbedrag ook een ereprijs in de vorm van een gouden of zilveren hulstblad, de Leekster Tak.

Gemeentelijke erepenning.
In 1979 stelde de gemeenteraad van Leek de Leekster Tak in als gemeentelijke onderscheiding. Hij werd uitgereikt "aan een persoon of organisatie die zich verdienstelijk heeft gemaakt, dat de gemeente Leek daarvan langdurig of intensief heeft kunnen profiteren". De penning werd bij voorkeur "uitgereikt aan een persoon of organisatie van buiten de gemeente Leek die als dank voor bewezen diensten de Leekster Tak mocht komen halen". De uitreiking vond altijd plaats op 11 november. Dit is historisch gezien een belangrijke dag in Leek. Op 11 november 1907 werden de toenmalige bewoners van Nienoord, de familie Van Panhuys, begraven. Op 6 november 1907 raakte de koets waarin de familie Van Panhuys zat te water. Johan van Panhuys, zijn echtgenote, hun zoon Hobbe en hun schoondochter Elske waren onderweg van Groningen naar Leek, zij verdronken allen in het Hoendiep bij Hoogkerk.

De Leekster Tak in de vorm van de gemeentelijke erepenning van de gemeente Leek.

Met de komst van de nieuwe gemeente Westerkwartier werd ook een nieuwe gemeentelijke erepenning in gebruik genomen, de Abel Tasman erepenning.

Ook de Bedrijvenvereniging Leek (BVL) reikte sinds 1986 elk jaar als prijs een zilveren Leekster Tak uit aan een bedrijf in de gemeente Leek dat zich in het jaar of de jaren ervoor had onderscheiden door goed ondernemerschap. In 2019 is de BVL opgegaan in de Ondernemersvereniging Westerkwartier en sindsdien is de jaarprijs geen Leekster Tak meer.