Historie.

De ijsbaan van IJsvereniging Leek is prachtig en beschut gelegen op het landgoed Nienoord. Maar voordat de huidige ijsbaan werd gerealiseerd heeft de ijsvereniging op verschillende plekken in Leek een ijsbaan gehad. We bespreken de drie ijsbanen op deze pagina.

Al sinds de oprichting in 1871 is de ijsvereniging onlosmakelijk verbonden met Nienoord. De eerste wedstrijden, waar gestreden werd om zilveren Leekster Takken en hoge geldbedragen, werden verreden op banen die uitgezet waren op de Nienoordsche Vlakte, de polder van Nienoord (tussen het Leekstermeer en Leek) die elke winter onderstroomde. Er werd dan met de bewoners van Nienoord, overlegd welk stukje van de polder gebruikt kon worden om een baan uit te zetten. 

Kaart van Leek uit 1871 met Nienoord (topotijdreis.nl), de Nienoordsche Polder is met een gele rand gemarkeerd.

Na de omdijking van deze polder, begin 1900, was het echter niet meer mogelijk om daar te schaatsen. In 1906 wordt er nog wel een wedstrijd gehouden op de Lettelberter vlakte. 

Op 6 november 1907 voltrekt zich een ramp. Op die dag komen de bewoners van Nienoord, Jhr. Mr. J.E.A. van Panhuys, zijn echtgenote Trijntje Looxma, zijn zoon Hobbe (toen burgemeester van Leek) en schoondochter Elske om bij een ongeluk. De koets waarin zij zaten is in dichte mist in het Hoendiep bij Hoogkerk gereden. Alleen de koetsier kon zichzelf redden.

In 1908 overlegt het bestuur met de erven van de familie Van Panhuys of zij wel een gedeelte kunnen huren van de "Nienoordsche polder".

Bestuursvergadering donderdag 3 september 1908.
De voorzitter geeft het woord aan dhr. Sijbolts die verslag doet van zijn besprekingen met Notaris Kingma. Hieruit blijkt dat Notaris Kingma aan dhr. Alberda van Eckensteijn heeft geschreven of de IJsvereniging Leek een gedeelte van de Nienoordsche polder in huur kon krijgen. Om dat te omdijken en zodoende een eigen ijsbaan te bekomen.
Het plan is om de percelen 35 en 36 te huren, die samen ongeveer 2,5ha groot zijn. Deze stukken liggen even buiten de Schilhoek en door hun vorm is het mogelijk om van hoek tot hoek een baan te krijgen van ongeveer 250 meter. (uit het notulenboek van IJsvereniging Leek)

Kaart van Leek uit 1908 met Nienoord (topotijdreis.nl), de percelen 35 en 36 in de Nienoordsche polder zijn met een gele rand gemarkeerd.

(uit: Nieuwsblad van het Noorden, 27-10-1908)

Eerste ijsbaan.
Na vele omzwervingen in Nienoordspolder wordt er in 1908-1909 een eigen ijsbaan op Nienoord aangelegd. Deze ijsbaan was gelegen direct achter de huidige ijsbaan op de plek die nu Spitse Vier genoemd wordt. Als men een wandeling maakt vanaf Leek langs het Leekster Hoofddiep, ziet u op het moment dat u de huidige ijsbaan voorbij bent een dam in de sloot. Daarachter ligt een met beuken beplante wal. De dijk herinnert heden ten dage nog aan de oostelijke dijk van deze eerste ijsbaan. Op deze pagina kunt u op de historische kaarten van Nienoord de ontwikkeling bekijken van de eerste en de huidige ijsbaan op Landgoed Nienoord door de jaren heen.

(foto: Eén van de weinige foto's van de eerste echte ijsbaan van IJsvereniging Leek genomen op 21 december 1938, ter ere van een hardrijderij voor mannen en afkomstig uit het Woerdensch Weekblad)

(uit: Nieuwsblad van het Noorden, 26-01-1909)

Deze eigen ijsbaan op Nienoord blijkt een regelrecht drama te worden. Het onder water zetten van de ijsbaan is één van de problemen. Doordat het gemaal Electra bij Oldehove rond 1920 gereed is zorgt dat ervoor dat het water in het Leekster Hoofdiep bijna nooit meer hoog staat, zodat de baan vanzelf onder water stroomt. Er zal dus water op de baan gepompt moeten worden. Maar niet alleen het water was een probleem, ook de koude oostenwind. Er was weinig beschutting op de baan en de leden bleven klagen dat het er "veel te koud en tochtig" was. Het ledenaantal liep sterk terug en uiteindelijk komt het voortbestaan van de ijsvereniging op het spel te staan.

IJsbaan in centrum van Leek.
Na een lange zoektocht naar een geschikte plek werd tijdens een vergadering in december 1950 besloten om een stuk land te huren achter N.V. Vleeswarenfabriek v.h. Van Dam & Co. Er wordt in 1951 uitgeweken naar het centrum van Leek. Ongeveer op de huidige plaats van het winkelcentrum "De Liekeblom" werd een ijsbaan gerealiseerd. Met een lening van ƒ1000,00 bij de Boerenleenbank (Rabobank) worden er sloten gegraven en dijken aangelegd en er komt zelfs verlichting. De officiële opening van deze ijsbaan volgt op 12 januari 1953. De baan voldoet goed, want het aantal leden gaat in die tijd met sprongen vooruit.

 Een luchtfoto met daarop de plek van de "rode" ijsbaan, zie de gele stip. (met dank aan Historische Kring Leek e.o. - W. de Boer)

De ijsbaan achter de Kerkweg (foto: Bert Zuiderveld - Leek)

Naast het terrein stond de N.V. Vleeswarenfabriek v.h. Van Dam & Co. Het afvalwater (bloedwater) van deze fabriek werd geloosd op het riviertje De Leke (De Leecke), de grens tussen de gemeenten Leek (huidige Westerkwartier) en Roden (huidige Noordenveld). IJsvereniging Leek onttrok het water voor de ijsbaan aan De Leke en dus schaatste men in de winter op rood ijs. Men noemde de ijsbaan in het centrum van Leek dan ook wel "De rode ijsbaan".

Een korte film van de "rode ijsbaan achter de Export". 

Een luchtfoto uit 1978 (Rabobank) met daarop de plek van de voormalige "rode" ijsbaan, zie de gele stip. (met dank aan Historische Kring Leek e.o. - W. de Boer)

Huidige ijsbaan Nienoord.
Tot 1960 is men wel tevreden met "de ijsbaan achter de export slachterij". Hij is echter aan de kleine kant en daardoor wordt het ijs snel kapot gereden. In 1964 wordt de droom van het dan zittende bestuur verwezenlijkt en wordt een grote 400 meter ijsbaan aangelegd op het landgoed Nienoord. Deze ijsbaan is geschikt voor officiële langebaanwedstrijden en die worden vanaf dan ook veelvoudig gehouden. In de loop van de tijd is de ijsvereniging zich steeds meer toe gaan leggen op recreatief schaatsen inclusief het organiseren van de Leekstermeer toertochten, indien de ijsdikte op het Leekstermeer en Leeksterhoofddiep dat toelaat. 

Op deze pagina kunt u naast de historische kaarten van Nienoord ook de gehele geschiedenis van de aanleg van de huidige ijsbaan lezen. 

De ijsbaan op Landgoed Nienoord 17 januari 1966 (foto: Gaaikema - Beeldbank Groningen - id.nr. NL_GLEK_78_1)

De ijsbaan op Nienoord, die vooral de dorpen Leek, Nietap en Midwolde bedient, is voorzien van een goede (wedstrijd)verlichting en een gezellige en sfeervol ingerichte kantine voor een goede koek en zopie.  Het 10-koppige bestuur en de vele vrijwilligers zetten zich steeds weer in om volop schaatsplezier mogelijk te maken. Met het goed toegeruste machinepark weten zij telkens weer het ijs in uitstekende conditie te brengen en te houden. Dat dit door menigeen gewaardeerd wordt blijkt wel uit de vele vaste leden van de ijsvereniging maar ook uit het grote aantal scholen en verenigingen die telkens weer de ijsbaan weten te vinden. 

Rondje op ijsbaan Nienoord over "zingend ijs". Beelden gemaakt door ere-voorzitter Ietse-Willem Ploeg, februari 2018.

Het "Boschhuis".
IJsvereniging Leek beschikt over een eigen accommodatie op het ijsbaanterrein op Landgoed Nienoord, het "Boschhuis".

Onze kantine verhuren wij aan diverse verenigingen en instellingen in het Westerkwartier, maar ook leden en sponsoren van IJsvereniging Leek kunnen deze accommodatie huren (met uitzondering van vorstperiodes). Klik hier voor meer informatie over de verhuur van het "Boschhuis". 

De naam "Boschhuis" is een historische verwijzing naar het oude Hotel Café Restaurant "Boschhuis" aan de Nieuwe Streek (nu Bosweg) in Leek. In het pand is nu fietsenwinkel Bike Totaal Wagenaar gevestigd. Bij een gebrek aan verenigingsgebouwen bood het "Boschhuis" in het verleden onderdak aan diverse Leekster verenigingen. Vanuit Café "Boschhuis" werden dan ook regelmatig wedstrijden door IJsvereniging Leek georganiseerd. Daar konden de schaatsers zich inschrijven voor de wedstrijd en er zijn talloze ledenvergaderingen van onze ijsvereniging gehouden. De uitbater/kastelein in die tijd was de heer H.J. Smit en later de heer T.J. van der Scheer. In 1977 is het pand verkocht en begon Jelle Wagenaar er een fietsenzaak.

Hotel Café Restaurant "Boschhuis", foto omstreeks 1920.

Advertentie uit: Nieuwsblad van het Noorden, 17 december 1927.